خبرگزاری‌های جهان گزارش دادند که روز یکشنبه ۶ مهرماه ۹۹/ ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰، نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان حمله‌هایش را به آماج‌های داخل ناحیهٔ ناگورنو- قره‌باغ از سر گرفتند که ازجمله به تلفات گستردهٔ غیرنظامیان و تخریب مناطق مسکونی منجر شده‌اند. همچنین گزارش‌هایی از به‌خدمت گرفتن جنگجویان جهادی مزدور از سوی دولت ترکیه در چند ماه گذشته در درگیری‌های برنامه‌ریزی شده در این منطقه و در کنار نیروهای آذربایجان منتشر شده‌اند که به ماهیت و هدف‌های درگیری‌های ناحیهٔ ناگورنو- قره‌باغ ابعادی بسیار نگران‌کننده می دهند.
در روزهای اخیر همچنین نمایندگان ولی فقیه رژیم جمهوری اسلامی در چهار استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، و زنجان در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که قره‌باغ به جمهوری آذربایجان تعلق دارد. این نمایندگان ولی فقیه ضمن دفاع از حرکت نظامی دولت آذربایجان، افزدوند: “هیچ تردیدی در تعلق قره‌باغ به آذربایجان و اشغال آن و لزوم بازگشت این اراضی به آذربایجان، کشور اهل‌بیت، نیست و دولت آذربایجان در بازپس‌گیری این اراضی کاملاً قانونی و شرعی عمل کرده است”.
به‌ادعای نمایندگان خامنه‌ای: “جمهوری اسلامی بالاترین کمک و حمایت را در طول اشغال قره‌باغ به آذربایجان داشته و در تمام محافل بین‌المللی از تمامیت ارضی آذربایجان دفاع کرده و وزارت امور خارجه نیز اخیراً دوباره بر تمامیت ارضی آذربایجان در غائله اخیر تأکید کرده است. اگر عنایات جمهوری اسلامی در بدو اشغال قره‌باغ نبود قطعاً اشغال تا باکو امتداد می‌یافت”.
البته این مدعیات در حالی مطرح می‌شوند که حکومت جمهوری اسلامی در طول سال‌های اخیر روابط اقتصادی و سیاسی‌ای بسیار گسترده را با حکومت ارمنستان برقرار کرده است.
گسترش این درگیری‌ها به دیگر کشورهای منطقه و همچنین ادامهٔ طولانی‌مدّت آن و همراه شدن آن با دخالت نیروهای خارجی و امپریالیستی که منافع توسعه‌طلبانهٔ خود را دنبال می‌کنند، خطری بسیار جدّی و نگران‌کننده است. چنین امری می‌تواند به پیدایش کانون بحران نظامی- سیاسی‌ای ویرانگر در این منطقه، در نزدیکی مرزهای ایران، منجر شود. در خبرها نیز بود که حتّی برخی از روستاهای ایران نیز به‌طور مستقیم بر اثر آتش این درگیری‌ها آسیب دیده‌اند. خانواده‌های ایرانی در آذربایجان ایران در معرض پیامدهای مرگبار و ویرانگر این درگیری‌ها قرار دارند.
جنگ و تشدید درگیری‌های نظامی میان آذربایجان و ارمنستان بی‌شک نه به‌نفع منافع مردم آذربایجان است و نه به‌نفع مردم ارمنستان. از این تخریب‌ها و کشتارها- چنان که جنگ هشت ساله میان ایران و عراق نشان داد- تنها ارتجاع محلی، انحصارهای اسلحه سازی، و نیروهای امپریالیستی سود می‌برند، یعنی همان نیروهایی که همواره از درگیری‌های نظامی منطقه‌ای به‌منظور گسترش نفوذ سیاسی- نظامی‌شان بهره برده‌اند.
حزب تودۀ ایران معتقد است که در شرایط حساس کنونی ضروری است همهٔ نیروهای مترقی و صلح دوست جهان و منطقه تلاش خود را برای متوقف کردن فوری و بدون قیدوشرط درگیری‌های خونین نظامی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان به‌کار گیرند. ما موضع‌گیری‌های جانبدارانه و مداخله‌گرانهٔ دولت‌ها و نیروهای سیاسی، به‌ویژه مداخلهٔ نظامی، در جهت شعله‌ورتر کردن این کشاکش خطرناک را شدیداً محکوم می‌کنیم و همچنین خواهان خروج فوری نیروهای مزدور جهادی از این منطقه هستیم.
باید همه توان خویش را به تجهیز افکارعمومی و گسترش تلاش‌های بین‌المللی به‌منظور یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز، حفاظت از ثبات و امنیت در منطقه، برقراری صلح، و کوتاه کردن دست مداخله‌گران از منطقه متوجه کرد.
ما آتش‌بس فوری و بدون قیدوشرط درگیری‌ها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و آغاز گفت‌وگو به‌منظور توافق دائمی صلح زیر نظر سازمان ملل متحد و بر اساس منشور سازمان ملل متحد را خواستاریم.
حزب تودۀ ایران
۱۱ مهرماه ۱۳۹۹
به دنبال تجمع شهروندان اردبیلی که پس از انتشار فراخوانی از سوی فعالان مدنی برگزار شد، دست‌کم ۲۰ فعال مدنی در اردبیل بازداشت شدند. معترضان در اعتراض به آن‌چه «صدور مجوز استفاده روسیه از حریم هوایی و زمینی ایران برای انتقال سلاح به ارمنستان» و «حمایت از جمهوری آذربایجان برای آزادسازی قره‌باغ» عنوان شده است، دست به تجمع زدند….
بر اساس گزارش‌های رسیده از منابع محلی، شهروندان اردبیلی با حضور در پارک جیرال محله شهریار اردبیل در کنار اعتراض به سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال مناقشه قره‌باغ، حمایت خود را از جمهوری آذربایجان اعلام کردند.
آذربایجان و ارمنستان دهه‌هاست بر سر منطقه قره‌باغ مناقشه ارضی دارند اما تلاش‌ها برای میانجیگری و حل اختلاف میان دو طرف به نتیجه نرسیده است. این در حالی‌ست که مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۰۷ قطعنامه غیرالزام‌آوری را با ۳۵ رأی موافق، ۷ رأی مخالف و ۱۰۰ رأی ممتنع تصویب کرد که در آن حاکمیت آذربایجان بر منطقه ناگورنو قره‌باغ به رسمیت شناخته شده است.
بر اساس گزارش‌های رسیده به زمانه اما نیروهای اطلاعاتی امنیتی جمهوری اسلامی در واکنش به تجمع مسالمت‌آمیز شهروندان اردبیلی، با یورش توأم با خشونت شمار زیادی از تجمع‌کنندگان را بازداشت کردند. تاکنون هویت ۱۱ نفر از بازداشت‌شدگان به این شرح اعلام شده است: عسگر اکبرزاده، مجتبی پروین، مرتضی پروین، مصطفی پروین، مهدی هوشمند، محمد جولانی، پرویز سیابی، سجاد جولانی، حسین بالاخانی، بهمن خیرجو و حامد حیدری باریس.
از میان این افراد عسگر اکبرزاده، مجتبی پروین، مهدی هوشمند، مرتضی پروین، محمد جولانی و سجاد جولانی پیش از این نیز به دلیل فعالیت‌های مدنی و سیاسی خود سابقه احضار، بازداشت یا محکومیت دارند.
یک شاهد عینی تجمع اعتراضی در اردبیل می‌گوید نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور، باتوم و شوکر، پس از ضرب و شتم تجمع‌کنندگان اقدام به بازداشت دست‌کم ۲۰ تن از تجمع‌کنندگان کردند.
او در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید: «در نتیجه حمله نیروهای امنیتی و ضرب و شتم شدید هنگام بازداشت، عسگر اکبرزاده از ناحیه گوش و چشم آسیب دید. احتمالا دست حسین بالاخانی و پرویز سیابی شکست. مرتضی پروین از ناحیه کمر و بهمن خیرجو و مجتبی پروین از ناحیه پا آسیب دیدند.»
این شاهد عینی با اشاره به خشونت نیروهای امنیتی در برخورد با تجمع‌کنندگان می‌گوید: «آنها حتی به سجاد جولانی که جوانی نابیناست رحم نکردند. بینی آقای جولانی در اثر ضرب و شتم نیروهای امنیتی شکست و به همین خاطر خونریزی شدید و مشکل تنفسی پیدا کرد.»
شاهد عینی تجمع در پارک جیرال شهریار اردبیل می‌گوید که تجمع حوالی ساعت شش و نیم عصر شروع شده اما مأموران از قبل در محل حاضر بودند:
«برق پارک قطع‌شده بود. حداقل ۱۵ تویوتا و پنج اتوبوس نیرو آورده بودند. خیلی از مأموران لباس شخصی داشتند. مأموران بدون اینکه هشداری بدهند اول گاز اشک‌آور زدند و بعد حمله کردند به اعتراض‌کنندگان.»
در تیر ماه سال جاری نیز پس از انتشار فراخوانی در شبکه‌های اجتماعی در حمایت از جمهوری آذربایجان و اعتراض به سیاست‌های جمهوری اسلامی و روسیه در حمایت از ارمنستان در تنش اخیر بین دو کشور، در جریان تجمعات اعتراضی مشابه در شهرهای تهران، تبریز، اردبیل، ارومیه، زنجان، نقده، مراغه و برخی دیگر از شهرهای تُرک‌نشین ایران، حداقل ۴۰ نفر از فعالان مدنی آذربایجانی بازداشت یا به محاکم قضایی احضار شدند.
منبع سایت زمانه
در ادامه اعتراضات گسترده در شهرهای مختلف استان‌های آذربایجان و سایر مناطق ، تعداد پرشماری بازداشت شده‌اند. تاکنون هویت ۳۸ تن از بازداشت شدگان در شهرهای اردبیل، تبریز، ارومیه، مشکین شهر، پارس آباد مغان و زنجان توسط هرانا احراز شده است. تعداد بازداشت شدگان که صرفا در تجعاتی مسالمت آمیز شرکت داشته اند بیشتر از این تعداد برآورد می شود. این بازداشتها در خیابان، محل کار یا منازل این افراد صورت گرفته است، خشونت زیادی در زمان بازداشت این افراد توسط نیروهای انتظامی-امنیتی اعمال شده است که در مواردی به شکستگی دست یا بینی منجر شده است. اعتراضات مورد اشاره در واکنش به تحولات منطقه از روز سه شنبه آغاز شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، روز پنج‌شنبه ۱۰ مهرماه ۱۳۹۹، در ادامه اعتراضات گسترده در شهرهای مختلف استان‌های آذربایجان و سایر مناطق ، تعداد پرشماری بازداشت شده‌اند.
داریوش نیازی شیران، احمد محمدپور، یاشار مرادی، علی معالی، مرضیه جوانشیر و یونس مرادی از جمله افرادی هستند که توسط نیروهای امنیتی حوالی چهارراه امام و چهارراه شریعتی اردبیل بازداشت شدند.
در خیابان امام ارومیه نیز جواد رضایی و یک زن که هویت وی تاکنون مشخص نشده بازداشت شده‌اند. سالار طاهر افشار، ابوالفضل عسگرزاده و سهند بهنمون نیز همزمان در این شهر بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شده‌اند و از آخرین وضعیت آنها اطلاعی در دست نیست.
وحید خاوندی، سیامک سیفی، کاظم صفابخش ، مهدی عبادالهی و شهروز همت‌اوغلی در همین تاریخ در مشکین شهر بازداشت شدند.
مجید کریمی و اکبر قره باغی در زنجان و مهدی دوستدار در تبریز از دیگر شهروندان بازداشت شده‌ی اعتراضات روز پنج شنبه هستند.
از سوی دیگر گفته می‌شود روز گذشته هوشنگ نقی زاده، امیر گوهری، اشکان سعادت مهر و رضا خلیلی به پلیس امنیت ارومیه احضار و پس از بازجویی در ساعت ۸ شب آزاد شدند.
علیار راستگو، معاون سیاسی امنیتی استانداری آذربایجان شرقی با تایید خبر تجمع در تبریز در جمع خبرنگاران گفت: «امروز (پنج شنبه) فراخوانی جهت تجمع در فضای مجازی برای حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان منتشر شده بود که این تجمع با تدبیر پلیس مدیریت و تجمع کنندگان متفرق شدند.»
خبرگزاری فارس از رسانه‌های نزدیک به نهادهای امنیتی نیز در گزارشی از برگزاری تجمع در زنجان خبر داده و گفته است: «در زنجان به دنبال فراخوان‌های صادر شده طی روزهای اخیر حدود ۵۰ نفر عصر روز پنج شنبه تلاش داشتند در سبزه میدان و پیاده راه تجمع کنند که با حضور نیروی انتظامی و نیروهای اطلاعاتی انجام نشد. چند نفر که به صورت مقطعی و پراکنده اقدام به سر دادن شعارهای قومگرایانه داشتند، توسط نیروهای انتظامی دستگیر شدند.»
این خبرگزاری همچنین ضمن تایید برگزاری تجمع در اردبیل، شمار افراد حاضر در این تجمع را حدود ۵۰ نفر عنوان کرده و گفته که این تجمع با دخالت پلیس عملی نشد.
هرانا عصر دیروز در گزارشی دیگر از بازداشت علی خیرجو، محسن اسماعیلی، میثم جولانی و پیمان آقایی چهار فعال مدنی (آذربایجانی) توسط نیروهای امنیتی در استان اردبیل خبر داد.
روز سه‌شنبه ۸ مهرماه ۹۹ تجمعی اعتراضی در پی فراخوان قبلی و در واکنش به تحولات منطقه در پارک جیرال اردبیل برگزار شد. در جریان این تجمع عسگر اکبرزاده، مهدی هوشمند، سجاد جولانی، حسین بالاخانی، مجتبی پروین، مصطفی پروین، محمد جولانی، حامد حیدری باریس، بهمن خیرجو، پرویز سیابی، مرتضی پروین و سبحان بخشی، ۱۲ فعال مدنی (آذربایجانی) ساکن اردبیل بازداشت شدند و روز گذشته پس از تفهیم اتهام و صدور قرار وثیقه در دادسرا به زندان اردبیل منتقل شدند.
در ادامه این اعتراضات روز پنج‌شنبه ۱۰ مهرماه تجمعاتی مشابه در شهرهای تهران، تبریز، ارومیه، اردبیل، مشگین شهر، پارس آباد مغان و زنجان صورت گرفته است.
در جریان این تجمعات، نیروهای امنیتی بخصوص در تبریز برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک آور استفاده کرده‌اند. در ارومیه نیز جو شهر امنیتی گزارش شده است.
تیرماه امسال نیز در جریان تجمعاتی مشابه در شهرهای تهران و تبریز شماری از شهروندان بازداشت و مدتی بعد با تودیع قرار آزاد شدند.