استاد دانشگاه ایلینویز در ایالات متحده و نویسنده کتاب Digital Capitalism
برگردان: شهباز نخعی
رهبران آمریکا که از ورود «هوآوِی»، متخصص تلفن [همراه] به بازار جهانی غافلگیر شده اند، آن را متهم می‌کنند که می‌خواهد از تمام دنیا جاسوسی کند. این درست است که آمریکا در زمینه جاسوسی شناخت و آگاهی دارد… در ایالات متحده از دستگاه‌های دولتی و نیز موسسات خصوصی خواسته شده که هرگونه ارتباط خود با این موسسات چینی را قطع کنند و این تحکم به دولت‌های غربی هم گسترش یافته است.
سال‌های زیادی است که «هوآوِی»، غول چینی ارتباطات هدف دشمنی فزاینده ایالات متحده است. این دشمنی قبلا در دوران ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش و باراک اوباما، رئیس جمهوری‌های پیشین آمریکا اِعمال می‌شد و امروز در دوره آقای دونالد ترامپ هم انجام می‌شود. از سال ٢٠١٢، کنگره آمریکا به تحقیق درباره ارتباط‌های موجود بین این شرکت و دولت چین پرداخت. در سال ٢٠١۴، واشنگتن تصمیم گرفت که شرکت این موسسه در مناقصه‌های دولتی را ممنوع کند. از آن زمان، بی وقفه به گستره محدودیت‌ها افزوده شده تا مانع دسترسی این شرکت به بازار آمریکا شده و نیز موسسات آمریکایی فناوری برتر هم از داشتن پیوندهای بازرگانی با آن بازداشته شوند.
درگیری زمانی تشدید شد که در سال ٢٠١٨، آمریکا قویا مقامات کانادایی را ترغیب به بازداشت خانم منگ وانژو، مدیر مالی شرکت و دختر بنیانگذار آن، در هنگام سفر به ونکوور کانادا کرد. این خانم متهم به تخطی از تحریم‌های آمریکا نسبت به ایران و کشورهای دیگر است و واشنگتن درخواست استرداد او را کرده است. درطول سال جاری، مسئولان بلندپایه آمریکایی به دهها حکومت خارجی برای منصرف کردن آنها از خرید مواد و قطعات از هوآوِی جهت سیستم‌های ارتباطی خود فشار وارد کرده اند.
ایالات متحده که رهبری فناوری‌های شبکه‌ای را رها کرده، در هراس از این است که دسترسی به این سیستم‌ها را ازدست بدهد
بدون آن که تعجبی برانگیزد، دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا از توضیح این که این شرکت چینی دقیقا به چه شکل تهدیدی برای امنیت شبکه‌های ارتباطی بین المللی است طفره می‌روند. این درحالی است که اگر حتی درحدی کم وارد جزییات این موضوع شوند، این خطر به وجود می‌آید که از عملکرد کنونی جاسوسی خودشان پرده برداشته شود. بنابراین، آنها ترجیح می‌دهند نگرانی‌های خود را با این استدلال که چین می‌کوشد در سیستم‌های مخابراتی «ما» از یک راه مخفی و با نیاتی بدخواهانه نفوذ کند، توجیه کنند. اما علت این وحشت کاملا چیز دیگری است: در زمانی که ایالات متحده در حالت دفاعی و ناگزیر از رهاکردن رهبری در استقرار نسل جدید فناوری‌های شبکه‌ای است، از از دست دادن دسترسی به این سیستم‌ها، دسترسی ای که به خاطر همکاری درازمدت بین دستگاه‌های اطلاعاتی و صنایع تأمین می‌شد، هراس دارد.
آمریکا، به عنوان قدرت برتر و دارنده پیشرفته ترین فناوری، هرگز از تفتیش و جاسوسی حکومت‌ها، موسسات و افراد در سراسر کره زمین خودداری نکرده است. در گذشته، این فعالیت‌های جاسوسی از راه شرکت‌های بزرگ و ملی تلفن انجام می‌شد. بنابر گزارشی که اخیرا در نشریه واشنگتن پست(١) منتشر شده، آمریکایی‌ها از سال ١٩٧٠ با دستگاه اطلاعاتی آلمان (Bundesnachrichtendienst- BND) برای فروش تجهیزات رمزگذاری دستکاری شده به دولت‌های خارجی همکاری داشته اند. این عملیات، که با استفاده از حمایت تجهیزاتی شرکت آمریکایی ارتباطات موتورلا، گروه زیمنس آلمان و یک صاحب صنعت مدعی مستقل بودن سوئیسی به نام کریپتو ای جی(٢) انجام می‌شد، تقریبا به طور کامل، حتی در زمینه طراحی و ابداع فناوری، توسط دو شریک آلمانی- آمریکایی صورت می‌گرفت.
بیش از ١٠٠ کشور، که چین و اتحاد شوروی آن زمان در شمار آنها نبودند، با باور به این که ازخود دربرابر ناشناخته‌ها محافظت می‌کنند، این تجهیزات را خریداری و نصب کردند. واقعیت کاملا برخلاف باور آنها بود: تجهیزات مزبور به آمریکایی‌ها امکان می‌داد که مکالمات رهبران خارجی را شنود کرده و از اطلاعات به دست آمده برای مقاصد دیپلوماتیک و نظامی استفاده کنند. آلمان در سال‌های دهه ١٩٩٠ خود را از این برنامه بیرون کشید، اما «آژانس مرکزی اطلاعات» (سیا) و «آژانس ملی امنیت» (ان اس ای) آن را دستکم تا سال ٢٠١٨ ادامه دادند، تا جایی که «سیا» در یک گزارش داخلی نقل شده توسط واشنگتن پست علنا اعلام کرد که: «در زمینه اطلاعات، این ضرب شست قرن بود!».
رقابتی بیش از پیش شدید
چنان که ادوارد اسنودن، با شرح جزئیاتی که دولت آمریکا هرگز بر او نبخشید، افشاء کرده، شکل جاسوسی آمریکا تحت نفوذ اینترنت و فنون جدید مرزگذاری تغییر یافته است. اکنون دیگر شرکت‌های بزرگ ملی مسلط بر بازار جهانی دستگاه‌ها، خدمات و اپلیکیشن‌های رقومی، و نیز تأمین کننده‌های شبکه، که کابل‌های کشیده شده در زیر دریا را در دهها کشور مدیریت می‌کنند، در این کار دخیل هستند.
این درحالی است که اکنون دیگر قدرت آمریکا بلامنازع نیست و رقابتی بیش از پیش شدید از سوی موسسات مستقر در چین و حزب کمونیست حاکم آن جریان دارد. رشد اقتصادی چین چنان درخشان بوده که غول‌های رقومی مانند علی بابا، تنسنت، هوآوِی و چندتای دیگر بخش اصلی فروش و سودشان از بازار داخلی است و هریک از آنها درعین حال می‌کوشد فعالیت‌های خود را به فراسوی مرزها نیز گسترش دهد. هوآوِی در این زمینه موفق تر از دیگران بوده است.
هوآوِی نه تنها عرضه کننده رشته‌ای بزرگ از تجهیزات به قیمت ارزان است، بلکه بودجه بزرگی نیز به پژوهش و توسعه اختصاص داده است. این بودجه ١۵ میلیارد دلار (١٣ میلیارد یورو) در سال ٢٠١٨ بوده و به سرعت افزایش می‌یابد. این رقم از بودجه آمازون (٣۶ میلیارد دلار در سال ٢٠١٩) یا آلفابت – شرکت مادر گوگل- (٢۶ میلیارد) کمتر ولی کم و بیش معادل بودجه اپل (١۶.٢ میلیارد)، مایکروسافت (١۶.٩ میلیارد) و شرکت کره‌ای سامسونگ (١۶.۴ میلیارد در سال ٢٠١٨) است. بودجه این شرکت هم اکنون از رقبای مستقیم آن مانند شرکت سوئدی اریکسون (حدود ۴ میلیارد)، شرکت آمریکایی سیسکو (کمتر از ٧ میلیارد) و شرکت فنلاندی نوکیا (حدود ۵ میلیارد)، که در سال ٢٠١۶ آلکاتل- لوسنت را خریداری کرده و با مایکروسافت متحد شده تا «رقابت پذیری» خود را دربرابر هوآوِی بهبود بخشد، بیشتر است.
شرکت هوآوِی که قدرتش ناشی از تجهیزات و خدماتش است، اکنون در ١٧٠ کشور حضور دارد، بزرگ ترین سازنده مواد و قطعات ارتباطات جهان و دومین سازنده تلفن هوشمند (قبل از اپل) است. به خصوص، این که این شرکت بزودی در رأس مسابقه جهانی راه اندازی شبکه G5 قرار می‌گیرد. این امر به این شرکت و شریک‌هایش امکان می‌دهد که جایگاهی کلیدی در بازاری نو با امکانات بالقوه پایان ناپذیر، رشته وسیعی از محصولات و خدمات که یقینا گرد محور G5 و اینترنت اشیاء شکل می‌گیرد داشته باشد. با باور به برآوردها، دهها و شاید صدها میلیارد انواع دستگاه‌ها در سال‌های آینده به اینترنت متصل شده و تعدادی باورنکردنی از داده‌ها را جمع آوری می‌کنند. چه کسی تدارکات این سیستم‌ها را تهیه می‌کند؟ چه کسی به داده‌هایی که از این سیستم‌ها عبور می‌کند دسترسی خواهد داشت؟ چه کسی خواهد توانست برای مقاصد بازرگانی، نظامی یا اطلاعاتی از آنها بهره برداری کند؟
به نظر می‌آید که دولت ترامپ مصمم به ازنوبرقراری برتری آمریکا در عرصه ارتباطات است
دولت ترامپ، با آن که همچنان درمورد راهبرد و گزینش موسسات برخوردار از مزیت، دستخوش اختلاف نظر است، به نظر می‌آید که درمورد ازنوبرقراری برتری ایالات متحده در عرصه ارتباطات مصمم است. پرونده هوآوِی یکی از جبهه‌های این کارزار گسترده است.
با آن که این موسسه چینی شیوه تقلید از همتایان آمریکایی خود را برگزیده، با دستگاه‌های اطلاعاتی و ارتش کشور خود همکاری دارد. بنابراین، برای ایالات متحده استفاده از داده‌های انتقال یافته توسط شبکه‌های جهانی آن و بهره برداری از آنها بسیار پیچیده خواهد بود. اما، حتی اگر – به عنوان استثنای یک قاعده- هوآوِی تصمیم بگیرد که استقلال عمل خود دربرابر مقامات چینی را حفظ کند، احتمال این که به دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا امکان دسترسی ممتازی، که عادت به استفاده از آن دارند، داده شود خیلی ضعیف است. درحال حاضر، به خلاف انتظار، هوآوِی سرنخ توسعه شبکه‌های آخرین نسل اینترنت و خدمات مربوط به آن را در دست دارد. آمریکا قصد دسیسه چینی در این زمینه را دارد.
دولت ترامپ امیدوار است که دهها کشور دیگر نیز به تلاش‌هایش در بستن راه بر هوآوِی بپیوندند تا بتواند موقعیت برتر خود را حفظ کند. تا به حال، این امید برآورده نشده زیرا نه انگلستان و نه آلمان به آمریکا اختیار تام نداده اند. اما درگیری تازه آغاز شده است.