ثابت شد که این‌ها جز ژست توخالی چیزی دیگری نبود. تنها چند روز فشار مستمر آمریکا کافی بود تا دولت منموهان سینگ را به تسلیم وادارد. خواست کاندولیزا رایس برای این‌که هند، روسیه و چین در کنار آمریکا قرار بگیرند، حداقل از طرف هند پذیرفته شده است. حرکت به سوی تسلیم با تبلیغات گوشخراش در محکومیت موضع هند در قبال بررسی قراداد هسته‌ای آمریکا – هند از طرف کنگره آمریکا همراه شد. پرده آخر تسلیم در جریان دیدار منموهان سینگ از نیویورک و ملاقات او با بوش به نمایش درآمد
ثابت شد که این‌ها جز ژست توخالی چیزی دیگری نبود. تنها چند روز فشار مستمر آمریکا کافی بود تا دولت منموهان سینگ را به تسلیم وادارد. خواست کاندولیزا رایس برای این‌که هند، روسیه و چین در کنار آمریکا قرار بگیرند، حداقل از طرف هند پذیرفته شده است. حرکت به سوی تسلیم با تبلیغات گوشخراش در محکومیت موضع هند در قبال بررسی قراداد هسته‌ای آمریکا – هند از طرف کنگره آمریکا همراه شد. پرده آخر تسلیم در جریان دیدار منموهان سینگ از نیویورک و ملاقات او با بوش به نمایش درآمد
تارنگاشت عدالت
پراکاش کارات، دبیرکل حزب کمونیست هند (مارکسیست)
برگردان: ع. سهند
هند در کنار ایالات متحده و تهیه‌کنندگان اروپایی قطع‌نامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رأی به متهم کردن ایران داد. این قطع‌نامه راه را برای ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل هموار می‌کند. هند برخلاف دیگر کشورهای در حال توسعه و غیرمتعهد مانند برزیل، آفریقای جنوبی، مکزیک، نیجریه، و الجزایر رأی ممتنع نداد. حتا همسایگان هند در جنوب آسیا، یعنی پاکستان و سریلانکا از قرار گرفتن در کنار آمریکا امتناع کردند.
در این جریان، دولت مانموهان سینگ کاملاً رسوا شد. هند تا لحظه رأی دادن در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ضمن تأیید حق ایران برای توسعه صلح‌آمیز فن‌آوری هسته‌ای، اعلام کرده بود که ایران باید به تعهدات بین‌المللی خود پای‌بند بماند. نتوار سینگ وزیر امور خارجه هند در جریان دیدار سه هفته پیش خود از تهران اعلام کرد که پرونده هسته‌ای ایران باید در چهارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل شود. او به علاوه گفت، تصمیمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بر شالوده اجماع قرار داشته باشند.
ثابت شد که این‌ها جز ژست توخالی چیزی دیگری نبود. تنها چند روز فشار مستمر آمریکا کافی بود تا دولت منموهان سینگ را به تسلیم وادارد. خواست کاندولیزا رایس برای این‌که هند، روسیه و چین در کنار آمریکا قرار بگیرند، حداقل از طرف هند پذیرفته شده است. حرکت به سوی تسلیم با تبلیغات گوشخراش در محکومیت موضع هند در قبال بررسی قراداد هسته‌ای آمریکا – هند از طرف کنگره آمریکا همراه شد. پرده آخر تسلیم در جریان دیدار منموهان سینگ از نیویورک و ملاقات او با بوش به نمایش درآمد.
وزیر امور خارجه هند در دیدار روز ۲۰ سپتامبر خود با کاندولیزا رایس در نیویورک یک‌بار دیگر بر موضع هند تأکید ورزید. سه روز بعد نخست‌وزیر در گفت و گوی تلفنی با رییس‌جمهور ایران از این مواضع عقب نشست. براساس بیانیه رسمی، نخست‌وزیر به رییس‌جمهور ایران توصیه کرد: «برای اجتناب از رودرویی یک موضع انعطاف‌پذیر در پیش گرفته» و «برای این مقصود امتیاز بدهد.»
در رأی به قطع‌نامه، دولت هند اجزای سه‌گانه موضع فرموله شده خود را رها کرد. قطع‌نامه از ایران می‌خواهد غنی‌سازی اورانیوم و ایجاد یک نیروگاه تحقیقی با استفاده از آب سنگین را متوقف کند. این با موضع اصلی هند، که می‌گوید ایران به عنوان یکی از امضاکنندگان قرارداد منع گسترش اتمی حق دستیابی به فن‌آوری هسته‌ای دارد، در تناقض است. ثانیاً، این نظر که مسایل مربوط به پرونده هسته‌ای ایران «در صللاحیت» شورای امنیت سازمان ملل است، برخلاف موضع اعلام شده هند است، که می‌گوید این مسایل باید در چهارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل و فصل شوند. ثالثاً، با قرار گرفتن هند در کنار آمریکا و سه دولت اروپایی و رأی دادن علیه ایران، اصل اجماع در شورای حکام زیر پا گذاشته شد.
تردیدی نیست که دولت منموهان سینگ برای راضی کردن آمریکا، از مواضع خود دست کشید. تبلیغات مستمر در باره این ادعا که گویا بدون در نظر گرفتن خواست‌های آمریکا در ارتباط با ایران، سودی از موافقت‌نامه هسته‌ای نصیب هند نخواهد شد، بالاخره نتیجه داد. تم اصلی بیانیه مشترک هند- آمریکا که در ماه ژوئیه در واشنگتن امضا شد، اکنون به اجرا گذاشته شده است. به موجب آن، از هند انتظار می‌رود تا نقش خود به عنوان یک متحد استراتژیک را بازی کند، و دیگر نمی‌تواند به طرح‌های آمریکا علیه کشورهایی مانند ایران، سوریه یا جمهوری دمکراتیک خلق کره که هدف قرار گرفته اند، اعتراض کند.
به نظر می‌رسد دولت منموهان سینگ حساب کرده بود با این رأی نشان خواهد داد هند یک متحد قابل اعتماد و یک قدرت اتمی مسئول است. و به این دلیل عامداً موضع غیراخلاقی و غیرقانونی آمریکا و قدرت‌های غربی را نادیده گرفت. همان قدرت‌هایی که به اسرائیل اجازه می‌دهند سلاح‌های اتمی داشته باشد، همان قدرت‌هایی که با این‌که اسرائیل از امضاکنندگان قرارداد منع گسترش هسته‌ای نیست، به توسعه هسته‌ای آن کشور کمک کرده اند. از طرف دیگر، این قدرت‌ها هر کار که بتوانند می‌کنند تا مانع آن شوند که یک کشور دیگر در خاورمیانه به فن‌آوری هسته‌ای و توان تولید سلاح‌های اتمی دست پیدا کند. به نظر می‌رسد دولت هند «تمثیل واگن شلوغ قطار» منتسب به جاسوانت سینگ، یکی از رهبران «بی جی پی» را پذیرفته باشد، که می‌گوید: وقتی می‌خواهید سوار یک واگن شلوغ قطار شوید، فقط یک دغدغه دارید، دغدغه سوار شدن به قطار. اما به محض این‌که سوار قطار شدید با بقیه مسافران همدستی می‌کنید تا مانع سوار شدن دیگران شوید. «قدرت اتمی» مسئول بودن، فقط به معنی بیرون نگه داشتن دیگران نیست، بلکه گردن نهادن به شرایط قدرت‌های اتمی برای ورود دیگران را نیز در بر می‌گیرد.
منطق انفجار اتمی هند در پوخاران اکنون آشکار شده است. برای پوشش گذاشتن بر سیاست نادرست اتمی خود، هند مجبور است از قوانین بازی که آمریکا و متحدینش وضع کرده اند، پیروی کند.
منتهای عوام‌فریبی است وقتی هند به طور خصوصی به آمریکا می‌گوید که خواهان دیدن یک قدرت اتمی دیگر در منطقه نیست، در حالی که حق خود می‌داند آزمایش‌های اتمی انجام دهد و به سمت تولید سلاح اتمی حرکت کند. ایران برخلاف هند یکی از امضاکنندگان قرارداد منع گسترش است و به موجب گزارش بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اتهامات تخلف و پنهان‌کاری به آن، بی‌پایه است. این واقعیات در نوشته سه بخشی «سیدهارا واراداراجان» که در روزنامه هندو منتشر شد، به وضوح مطرح شده اند.
آن‌چه که در ارتباط با پرونده دروغین «سلاح‌های کشتار جمعی» عراق به نمایش گذاشته شد، اکنون علیه ایران تکرار می‌شود. هند با رأی دادن به قطع‌نامه آمریکا، شریک عملیات رسوا علیه کشوری می‌شود که با آن روابط دوستانه، و در زمینه انرژی، منافع مشترک دارد.
توضیحات دولت برای رأی به قطع‌نامه غیرقابل پذیرش و پرتناقض است. پس از تأکید دولت بر این که به اعتقاد هند ایران از بند «ث» ماده ۱۲ مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «تخلف نکرده است» و رد این نظر که «بحران کنونی تهدیدی نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی به شمار می‌رود» دیگر دلیلی برای رأی مثبت هند به قطع‌نامه وجود نداشت. اما دولت هند به قطع‌نامه رأی داد.
دولت ادعا می‌کند که قطع‌نامه دو دغدغه هند را در نظر گرفته است. یکی این‌که، با اعلام تصمیم‌گیری در نشست آینده شورای حکام، برای بررسی همه راه‌های حل رضایت‌بخش موضوعات مطروحه، وقت بیشتری در نظر گرفته شده است. دوم این‌که، هند «در این مرحله» مخالف ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل بود، و به این دلیل که شرایط حاضر چنین سیاستی را توجیه نمی‌کند، در قطع‌نامه رسیدگی به پرونده ایران در حوزه اختیارات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.
هر دو این ادعاها جای بحث دارند. وقت داده شده چند هفته بیش نیست و نشست بعدی شورای حکام در نوامبر برگزار خواهد شود. علاوه بر این، قطع‌نامه ایران را «متخلف» شناخته و پرونده را برای ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل مناسب اعلام کرده است. قطع‌نامه ماهیتاً اولتیماتومی است که به ایران می‌گوید از حق خود برای دستیابی به فن‌آوری هسته‌ای دست بردار، یا آماده رودرویی با اقدام شورای امنیت باش. در ارتباط با این ادعا که هدف ما کمک به ایران بود، واکنش قوی دولت ایران ماهیت این دوگانه‌گویی‌ها را افشا کرده است.
واقعیت عریان این است که هند، با برداشتن یک گام نامعقول، خود را در کنار آمریکا و قدرت‌های غربی قرار داده و از صف کشورهای غیرمتعهد خارج شده است. به همین دلیل است که نیکولاس برن، معاون وزیر امور خارحه آمریکا و فردی که معامله با هند را جوش داد، از هند تشکر مخصوص کرد. او گفت رأی هند تلاش ایران برای نشان دادن موضوع به عنوان مشکلی بین کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه را خنثا کرد.
رقت‌انگیز است که دولت با گفتن این‌که در کنار کشورهایی مانند سنگاپور، غنا، اکوادور و پرو قرار دارد، درصدد است موضع خود را توجیه کند. کشورهایی که در سیاست خارجی آن‌ها کم‌ترین نشانه‌ای از استقلال به چشم نمی‌خورد.
کشورهای عمده غیرمتعهد عضو شورای حکام مانند آفریقای جنوبی، برزیل، نیجریه، الجزایر، و غیره از قرار گرفتن در کنار آمریکا اجتناب کردند. آن‌ها به چیزی پای‌بند ماندند که ریما جاما حسین، نماینده مالزی و رییس جنبش کشورهای غیرمتعهد (نم) در پایان نشست نم اعلام کرده بود: «حق ابتدایی و غیرقابل انکار همه کشورهاست که از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده کنند.» هند موضع خود را به شکل زیر تغییر داده است: به شرط موافقت آمریکا، همه کشورها از چنین حقی برخوردارند. پشت کردن هند به جنبش عدم‌تعهد، به جایگاه هند در میان کشورهای غیرمتعهد آسیب وارد کرده است. کشورهایی مانند برزیل و آفریقای جنوبی به عنوان گروه ۲۰ در درون سازمان تجارت جهانی، مشروعاً حق دارند نسبت به قابل اعتماد بودن هند تردید کنند. مناسب‌ترین راه این بود که هند موضع‌گیری خود را با روسیه و چین هماهنگ کرده و با آن‌ها یک رویکرد مشترک اتخاذ کند.
دلایل این چرخش چیست؟ بیانیه مشترک هند – آمریکا که در ژوئیه در جریان دیدار رسمی نخست‌وزیر از آمریکا به امضا رسید و موافقت‌نامه همکاری نظامی هند – آمریکا نقطه عطف به شمار می‌آیند. دولت منموهان سینگ با آمریکا وارد معاهده‌ای شده است، که هند را یک متحد استراتژیک آمریکا می‌داند. قرارداد همکاری هسته‌ای بین هند و آمریکا بخشی از یک موافقت‌نامه کلی است که دارای جوانب سیاسی و استراتژیک چندی است. آمریکا فوراً از هند به عنوان یک شریک استراتژیک خواست تا در شورای حکام نگرانی‌های آن کشور را در نظر بگیرد. قصور در این زمینه نه تنها موافقت‌نامه همکاری‌های هسته‌ای را به خطر می‌انداخت، بلکه به تغییر رفتار آمریکا نسبت به هند منجر می‌شد. گردن نهادن به فشار آمریکا که به رغم مخالفت‌های گسترده صورت گرفت، طرح خط لوله گاز هند- پاکستان- ایران را به خطر انداخته است. دولت «ائتلاف ترقی‌خواه متحد» گام مهمی برداشته است که برای سیاست خارجی مستقل هند و جایگاه آن در جنبش غیرمتعهدها، اثرات منفی در پی خواهد داشت. نخست‌وزیر به طور مستقیم مسئول این اوضاع است. حزب کمونیست هند (مارکسیست) و احزاب چپ نمی‌توانند با سمت‌گیری جدید سیاست خارجی موافقت کنند.
هند باید تا نشست بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، برای ترمیم آسیب وارد شده تلاش کند. هند باید به روشنی اعلام کند که پرونده هسته‌ای ایران برای ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل، مناسب نیست؛ و ایران در چهارچوب قرارداد منع گسترش هسته‌ای و مقرارت آژآنس بین‌المللی انرژی اتمی حق دستیابی به فن‌آوری هسته‌ای را دارد. برای اجبار دولت هند به پذیرش چنین موضعی، لازم است که همه نیروهای چپ و دمکراتیک مردم را در دفاع از یک سیاست خارجی مستقل بسیج کنند.